Zainteresowania naukowe

     Moje zainteresowania naukowe idą w czterech kierunkach. Przede wszystkim zajmuję się procesem – jak to nazywa Norbert Elias – „cywilizowania”, czyli podporządkowywania normom społecznym, i zmieniającym się ideałem człowieka. 
     W każdej epoce istniał ideał człowieka, do którego wielu chciało się upodobnić. Szczególnie intrygujący wydaje mi się renesansowy ideał dworzanina, tak jak opisał go Castiglione w Il Cortegiano. Studia nad dworzaninem w elżbietańskiej Anglii zaowocowały publikacjami  ‘Idle busynesse nowe called pastymes’: On Children’s Games and Plays in Renaissance England,  czy  ‘Generositas virtus, non sanguis?’ The Importance of Noble Birth in Castiglione’s Perfect Courtier, które stały się przyczynkami do głównej rozprawy, w której postanowiłem zbadać w jaki sposób ideał Castiglionego przekłada się na rzeczywistość na dworze Elżbiety Tudor. W tym celu postanowiłem zestawić wzorzec dworzanina zaprezentowany przez Castiglionego z postacią faworyta Elżbiety, Roberta Dudley, hrabiego Leicester. Celem badań były studia nad dość enigmatyczną postacią Leicestera, który reprezentował elity szesnastowiecznej Anglii. Rozprawa została wydana pt The Elizabethan Courtier. Ideal versus Reality Embodied in Robert Dudley, Earl of Leicester. Książka ta stanowiła podstawę przewodu habilitacyjnego, w którym recenzentami byli prof. Antoni Mączak, prof. Stanisław Grzybowski i dr hab. Teresa Bela.
     Opublikowanie tej pracy nie oznaczało końca moich zainteresowań zmieniającym się ideałem człowieka. Wynikiem kontynuowania studiów w tym kierunku jest opublikowane w 2006 roku monograficzne opracowanie BAΣIΛIKON ΔΩRON albo wskazówki Jego Królewskiej Mości dla swego ukochanego syna Henryka, księcia autorstwa króla Jakuba VI szkockiego. Książka jest pierwszą w serii p.n. ‘Literatura parenetyczna przez wieki’.

       Drugim bliskim mi tematem są – ogólnie – dzieje Wielkiej Brytanii i jej imperium. Z tematem tym związanych jest szereg moich publikacji, które ukazały się w latach 2003-2006 w 20-tomowej Wielkiej Historii Świata, m.in. Anglia za panowania Tudorów, Anglia za Stuartów, Wielka Brytania staje się mocarstwem,  Irlandia, Początki kolonizacji Ameryki Północnej, Ameryka Północna – od kolonii do niepodległości i które razem dają syntezę dziejów brytyjskich w XVI-XVIII w.  Po okresie studiowania postaci wielkich kobiet okresu renesansu (np. Szkocja Marii Stuart według dwóch szesnastowiecznych manuskryptów z Biblioteki Jagiellońskiej, czy „The Virgin or the Wanton? The Negative Representations of Queen Elizabeth Tudor in Popular Opinion”), postanowiłem bliżej przyjrzeć się i samodzielnie zweryfikować mity związane z najsławniejszą kobietą dziewiętnastowiecznej Anglii – królową Wiktorią (np. „Królowej Wiktorii spojrzenie na małżeństwo”, czy „Literackie fascynacje królowej Wiktorii”). Ostateczne wyniki moich badań i przemyśleń zostały w 2010 opublikowane przez wydawnictwo Ossolineum w serii Biografie. Postać królowej ukazana jest na szerokim tle epoki, ale, uwzględniając środowisko i rodzinę, najwięcej uwagi poświęciłem na omówienie różnych okresów życia, wykształcenia, zainteresowań i pasji bohaterki, aby ukazać ją nie tylko jako ideał i symbol epoki, ale przede wszystkich człowieka z krwi i kości. W zalewie publikacji związanych z postacią królowej Wiktorii wyłoniło się wiele mitów, które starałem się rozwiać odwołując się do świadectw pochodzących z epoki, szczególnie pamiętników i listów królowej. (por. „Dzienniki królowej Wiktorii jako źródło historyczne”). Monografia została doceniona i otrzymałem za nią w roku 2011 indywidualną nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia naukowe.   
     Napisanie biografii królowej Wiktorii umożliwiło mi uzyskanie zaproszenia do kwerendy w prywatnych archiwach królewskich w Windsorze, bowiem dostęp do przechowywanych tam dokumentów z epoki wiktoriańskiej otrzymują jedynie nieliczni badacze, którzy są już autorami prac naukowych nt brytyjskich monarchów dynastii hanowerskiej. Wyniki mojej kilkuletniej już kwerendy zostały opublikowane w szeregu artykułów dotyczących przede wszystkim prywatnego życia królowej Wiktorii (np. „Prywatne królewskie archiwa w Windsorze a historie intymne i "rewelacje" na przykładzie królowej Wiktorii i jej rodziny”, „Złota klatka i pałacowe karaluchy: dzieciństwo królowej Wiktorii” , „‘Jestem jedynie mężem, ale nie panem w swoim domu’: problemy małżeńskie królowej Wiktorii i księcia Alberta”, „‘Obawiam się, że nie wolno mi już więcej jeść...’. Ulubione dania i codzienne posiłki królowej Wiktorii”), a podsumowaniem tych badań będzie dwutomowa monografia poświęcona wychowaniu i kształceniu dzieci w rodzinie królewskiej (por. „Theory and Practice of Royal Education based on Victorian Prince of Wales’ Educational Experiment”). Pierwszy tom, The Victorian Royal Nursery, 1840-1851, powinien ukazać się drukiem pod koniec roku 2019. W trakcie mojej kwerendy w archiwach Royal Society of Physicians w Londynie odnalazłem praktycznie dotąd nieznany dziennik lekarza osobistego królowej Wiktorii, którego fragmenty opublikowałem („The Intimate Picture of Queen Victoria and Her Household, 1840-1843. Extracts from the Diary of Dr Robert Ferguson, the Queen's Accoucheur”).
       Od lat fascynuje mnie również historia krajów obszaru Morza Śródziemnego, które były ważną częścią imperium brytyjskiego, a szczególnie badanie jaki wpływ na ich dzieje miały wyraźnie widoczne tu różnorodne elementy kulturowe. Owocem moich zainteresowań tym tematem jest kilka publikacji, ale szczególnie dla mnie ważne są dwie monografie podsumowujące moje wieloletnie badania nad tym tematem, syntetyczna Historia Malty (142 s.) wydana przez Ossolineum (2002, 2 wyd. 2004) w tomie Historie małych krajów Europy oraz, przede wszystkim, wcale obszerna (ponad 700 stron) Historia Cypru, która ukazała się w roku 2013 i jest jedynym w polskiej historiografii kompleksowym opracowaniem dziejów Cypru od zarania dziejów po czasy współczesne (rok 2012). W monografii tej próbowałem ukazać dzieje Cypru na tle rozgrywających się w rejonie Morza Śródziemnego wydarzeń, uwzględniając nie tylko znaczące wydarzenia polityczne, ale również kwestie gospodarcze, społeczne, oraz – co początkowo było powodem rozpoczęcia moich siedmioletnich już badań nad dziejami wyspy – kwestie przenikania się na wyspie różnych religii i opcji kulturowych.
     Każdy badacz zajmujący się historią Cypru często zderza się z dwoma, często krańcowo przeciwstawnymi, punktami widzenia i ocenami tego samego wydarzenia: jednym reprezentowanym przez greckich, a drugim przez tureckich Cypryjczyków. Różnica zdań dotyczy nie tylko wydarzeń z ostatnich kilkudziesięciu lat, ale sięga okresu pierwszych osiedleńców na wyspie ponad 11 tys. lat temu. W moim wykładzie wielokrotnie próbowałem zaprezentować oba te punkty widzenia, odnosząc się kiedy to tylko było możliwe do krytycznej analizy oryginalnych tekstów źródłowych i dokumentów (np. „Richard the Lion-Heart’s Conquest of Cyprus and its Presentation in the Versified Estoire de la guerre Sainte” „The Siege of Nicosia of 1570 in the Poetic Armenian Vision of ‘The Lament of the Island of Cyprus’ and in the Italian Historical Narratives”, „Zmiany w populacji Cypru w okresie turkokracji (1570-1878)”, „Polityczna rola Kościoła prawosławnego na Cyprze w okresie turkokracji i na początku panowania brytyjskiego”, „Problem cypryjski a ‘wojna kulturowa’”). Dla okresu brytyjskiego wiele z nich to niepublikowane dokumenty archiwalne wyzyskane z National Archives w Londynie oraz cypryjskich National Archives w Nikozji (np. „Churchill’s Visit to Cyprus, 1907: Enosis and Constitutional Issues”, „The 1912 British Offer of Cyprus to Greece and the Reaction of the Greek and Muslim Cypriots: A British Perspective”, „The Offer of Cyprus to Greece in 1915: a British Diplomatic Failure”, „Geneza i początki konfliktów etnicznych na Cyprze do roku 1912”). Praca zawiera ponad 1400 często znacznie rozbudowanych przypisów, które - za wyjątkiem okresu prahistorii - są w przeważającej części odwołaniami do materiałów źródłowych i dokumentów, co powinno ułatwić czytelnikowi weryfikację ustaleń i ocen autora.

     Trzecim tematem badań, któremu poświęciłem sporo czasu, są sprawy związane z ideą ‘wspólnej Europy’, a szczególnie z historycznym procesem kształtowania się idei Europy. Jeszcze przed habilitacją, wspólnie z prof. Horstem Buszello z Pädagogische Hochschule we Fryburgu, opracowałem publikację pt  The Idea of Europe - Europe as an Idea, która jest zbiorem rozważań i tekstów źródłowych wskazujących różnorodne elementy – związane z np. filozofią, religią, czy sztuką - łączące (lub dzielące) poszczególne grupy ludzi/narody zamieszkujące kontynent europejski. Drugi tom książki, opublikowany już po habilitacji, obejmuje okres po II wojnie światowej i nosi tytuł European Integration. From The Idea To Practice. Inna publikacja związana z ideami zjednoczeniowymi w Europie, której jestem współautorem (wraz z prof. Józefem Łaptosem), to opracowanie dokumentów z lat 1942-44 z archiwów Department State Papers w Waszyngtonie. Dokumenty te dotyczą amerykańskich pomysłów związanych z planami utworzenia federacji państw Europy Środkowej i Wschodniej. Wraz z obszernym omówieniem, zostały one wydane pt American Debates On Central European Union, 1942-1944.  Documents Of The American State Department, przez renomowane wydawnictwo Presses Interuniversitaires Europeennes – Peter Lang w Brukseli w serii Euroclio poświęconej historii i dniu dzisiejszemu Unii Europejskiej.

     Czwarty kierunek moich zainteresowań naukowych -  nauczanie języków obcych – związany jest z moim wykształceniem filologicznym. Brytyjski metodyk, J. B. Heaton, dowodzi, że testy mogą być świetnym materiałem nie tylko do sprawdzania posiadanej wiedzy, ale również do uczenia się języka. Ten punkt widzenia leży u podstaw moich publikacji w serii wydawniczej pt Tests in English, dla której napisałem trzy pozycje dotyczące słownictwa, struktur gramatycznych i słowotwórstwa. Seria od lat cieszy się dużą popularnością nie tylko w Polsce, ale i za granicą, np. Thematic Vocabulary było wydane i wznawiane na Węgrzech, Słowacji, Litwie, Ukrainie, w Czechach i Rumunii.
     Moja działalność w zakresie testowania języka została zauważona przez wydawnictwo edukacyjne Pearson Education Ltd, którego częścią jest brytyjskie wydawnictwo Longman. Wysoka ocena moich publikacji zaowocowała zaproszeniem mnie do udziału w opracowaniu strategii i zestawów testów na potrzeby ‘nowej’ matury.  Wynikiem współpracy z Longmanem są cztery książki napisanie wraz z innymi autorami. Pomimo stosunkowo dużej konkurencji na rynku, nasze książki zdobyły uznanie wśród nauczycieli i uczniów. Ich adaptacje Longman wydał też w Rosji i w Chorwacji.

« Powrót do strony głównej